Antidepresanlar hakkında en sık duyduğumuz sorulardan biri şudur: “Gerçekten mutluluk verir mi?” Birçok kişi bu ilaçları kullanan insanların “yapay bir mutluluk” yaşadığını ya da “gerçek duygularını kaybettiğini” düşünür. Bu yanlış algı, ilaç tedavisini başlatmak isteyen pek çok danışanı da endişelendirir. Oysa gerçek şu ki; antidepresanlar mutluluk vermez, denge sağlar.

Antidepresanlar, beynin kimyasal dengesini düzenleyen ilaçlardır. Özellikle Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI’lar) olarak bilinen grup, günümüzde en yaygın kullanılan antidepresanlardır. Serotonin, duygudurumumuzu, motivasyonumuzu, uyku düzenimizi ve stres tepkilerimizi etkileyen önemli bir nörotransmitterdir. Beyinde yeterli miktarda serotonin olmadığında kişi; keyif almada azalma, karamsarlık, halsizlik, isteksizlik ve yoğun kaygı gibi belirtiler yaşayabilir.

SSRI’lar, serotoninin sinir hücreleri arasındaki dolaşım süresini artırarak bu kimyasal iletişimi düzenler. Yani beyin hücreleri arasındaki “iletişimi” güçlendirir. Bu düzenleme sonucunda kişi yavaş yavaş daha sakin, enerjik ve istikrarlı hissetmeye başlar. Ancak bu, ilacın mutluluk “verdiği” anlamına gelmez. Antidepresanlar, kişinin duygularını değiştirmez; onları dengeye getirir.

Bunu şöyle düşünebiliriz: Beynimiz bir orkestra gibidir. Depresyon döneminde bazı enstrümanlar sessiz kalır, bazıları da fazla yüksek çalar. SSRI’lar orkestrayı susturmaz; sadece yeniden uyum içinde çalmasını sağlar.

Antidepresan tedavisinin etkileri genellikle birkaç hafta içinde fark edilir. İlk haftalarda kişi kendini farklı hissedebilir; çünkü beyin kimyasal olarak yeniden yapılanma sürecine girer. Başlangıçta hafif baş ağrısı, mide bulantısı veya uyku değişiklikleri gibi geçici yan etkiler yaşanabilir. Ancak birkaç hafta içinde bu belirtiler azalarak yerini zihinsel berraklığa bırakır.

Burada önemli olan, ilaçların tek başına mucizevi bir çözüm olmadığıdır. SSRI’lar, kişinin depresif ya da kaygılı ruh halini düzenler, ancak bu durumların altında yatan psikolojik nedenleri ortadan kaldırmaz. Bu nedenle ilaç tedavisiyle birlikte psikoterapi almak, kalıcı iyileşmenin en önemli adımıdır.

Özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), antidepresan tedavisinin etkisini destekleyen en güçlü yaklaşımlardan biridir. BDT, kişinin olumsuz düşünce kalıplarını fark etmesine, duygularını tanımasına ve davranışlarını yeniden yapılandırmasına yardımcı olur. İlaçlar zihinsel bulanıklığı azaltırken, terapi kişinin kendini tanımasına ve içsel farkındalık kazanmasına alan açar.

Birçok danışan, antidepresan kullanmaya başladıktan sonra “artık ben değilim” ya da “duygularım köreldi” gibi endişelerini dile getirir. Ancak bu durum genellikle depresyonun azalmasıyla birlikte duygusal yoğunluğun da değişmesinden kaynaklanır. Depresyon sırasında beyin sürekli bir “aşırı alarm” hâlindedir; kişi üzüntü, suçluluk ve umutsuzluğu yoğun biçimde yaşar. Antidepresanlar bu duygusal fırtınayı dindirir, kişi artık o kadar yoğun hissetmez — ama bu duygusuzluk değil, denge hâlidir.

Toplumda antidepresanlara yönelik en yaygın yanlış inançlardan biri de “bağımlılık yapar” düşüncesidir. SSRI’lar, fizyolojik bağımlılık oluşturmaz. Vücut ilacın varlığına alışır ama bu, madde bağımlılığı anlamına gelmez. Tedavi süreci sonunda doktor kontrolünde yavaş yavaş kesildiğinde, beyin kendi doğal kimyasal dengesini yeniden korumayı öğrenir.

Bu ilaçları kullanmak zayıflık göstergesi değildir. Tam tersine, iyileşme yönünde atılmış cesur bir adımdır. Tıpkı bir diyabet hastasının insülin kullanması gibi, depresyon ya da anksiyete yaşayan birinin de beyin kimyasını düzenlemek için ilaç desteğine ihtiyaç duyması son derece doğaldır. Ruhsal sağlık da fiziksel sağlık kadar önemlidir ve tedavi gerektirir.

Sonuç olarak, antidepresanlar mutluluk vermez; ama mutluluğu yeniden hissedebilmenin önündeki engelleri kaldırır. Zihinsel sis dağılır, duygular daha berraklaşır, kişi yeniden hayata bağlanmaya başlar. İyileşme bazen küçük bir kimyasal düzenleme ile başlar, ama devamı içsel farkındalık, terapi ve kendine şefkatle gelir.

Antidepresanlar sizi “farklı biri” yapmaz — yalnızca kendinizin daha dengeli, sakin ve dayanıklı hâline kavuşmanızı sağlar.

Uzm. Psk. Dan. Melek ERDOĞAN